Gazowe olbrzymy na zdumiewających zdjęciach z Teleskopu Hubble’a

Co roku, w ramach program Outeru Planets Atmospheres Legacy (OPAL), Kosmiczny Teleskop Hubble’a wykonuje serię kontrolnych zdjęć planet zewnętrznej części Układu Słonecznego, sprawdzając, jakie zmiany w ciągu ostatnich 12 miesięcy nastąpiły w ich atmosferach. Właśnie opublikowano zdjęcia uchwycone przez teleskop w tym roku. Niektóre z nich zaskoczyły naukowców.

Planety, które czają się na „przedmieściach” Układu Słonecznego to Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Wszystkie są gazowymi olbrzymami. Co roku powierzchnia atmosfery każdej z nich nieco się zmienia – za sprawą dynamicznych sił i procesów, które jeszcze nie są w pełni rozumiane. Dlatego też Kosmiczny Teleskop Hubble’a zachodzące w nich zmiany monitoruje.

Gazowe olbrzymy Układu Słonecznego w 2021 roku

Tegoroczne kontrolne zdjęcia Jowisza, Saturna, Urana i Neptuna opublikowane przez NASA zostały wykonane na przestrzeni października i listopada. Najwcześniej, bo 4 września, na fotografii został uchwycony Jowisz. Jak zwykle najbardziej rzucającą się w oczy cechą tej planety jest Wielka Czerwona Plama, ale to nie ona przykuła uwagę astronomów, a pomarańczowy pas chmur otaczający równik. Barwa tego pasa staje się coraz ciemniejsza, a tymczasem oczekiwano, że będzie blednąć. Na tegorocznym zdjęciu zauważono też, że w atmosferze Jowisza rodzą się zupełnie nowe burze.

Jowisz na fotografii wykonanej przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a 4 września 2021 roku. | Źródło: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center), M.H. Wong (University of California, Berkeley), OPAL

Później teleskop skierowano w stronę Neptuna, który obecnie wygląda niemal dokładnie tak, jak w roku 1989 roku, gdy sfotografowała go sonda Voyager 2. Charakteryzuje się on ciemnoniebieską atmosferą, której elementem charakterystycznym jest ciemna plama widoczna na półkuli północnej, będąca burzą. W ciągu ostatnich lat ta przemieszczała się w stronę równika, ale ostatnio jest dokładnie odwrotnie.

Neptun w bieżącym roku. | Źródło: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center), M.H. Wong (University of California, Berkeley), OPAL

W następnej kolejności, 12 września, Kosmiczny Teleskop Hubble’a przyjrzał się Saturnowi. W jego przypadku dostrzeżono zmiany barw pasm chmur zlokalizowanych na północnej półkuli, odpowiadające początkowi nowej pory roku – jesieni. Dzięki nim heksagonalna burza na biegunie północnym Saturna jest ponownie wyraźnie widoczna.

Tegoroczny wygląd Saturna. | Źródło: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center), M.H. Wong (University of California, Berkeley), OPAL

Zdecydowanie najciekawiej w tym roku wygląda Uran, sfotografowany 25 października. Nad jego biegunem widać piękną białą czapę, a nad jego równikiem dodatkowy biały pierścień, podczas gdy reszta atmosfery jest niebieska. Wygląda na to, że biała barwa jest efektem zwiększonej ilości promieniowania ultrafioletowego docierającego do planety podczas trwającej wiosny, ale astronomowie nie mają pewności, czy promieniowanie to wpływa na przezroczystość metanu w atmosferze, czy też inne cząsteczki.

Zdjęcie Urana wykonane 25 października. | Źródło: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center), M.H. Wong (University of California, Berkeley), OPAL

Teleskop prowadzący obserwacje od ponad 31 lat

Ciekawe, jak Jowisz, Saturn, Uran i Neptun będą zmieniać się w kolejnych latach. Mam nadzieję, że Kosmiczny Teleskop Hubble’a przetrwa jak najdłużej i będzie w stanie dalej je obserwować. Ostatnio regularnie doświadcza on problemów technicznych. Cóż, ma swoje lata.

Kosmiczny Teleskop Hubble’a został wystrzelony w kosmos 24 kwietnia 1990 roku, czyli ponad 31 lat temu. Do dziś ta ogromna maszyna wykonała ponad 1,4 miliona obserwacji gwiazd, planet i galaktyk zlokalizowanych we Wszechświecie, na podstawie których napisano więcej niż 16 tysięcy zrecenzowanych prac naukowych.

Źródło: NASA, fot. tyt. NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center), M.H. Wong (University of California, Berkeley), OPAL