RootsMagic Essentials to rozbudowanie oprogramowanie do rejestrowania i organizowania historii rodziny. Przeznaczone jest zarówno dla użytkowników stawiających pierwsze kroki w genealogii jak i tych zaawansowanych. Śledzenie historii może odbywać się w kilku widokach, a nawigację ułatwia dodatkowy pasek zadań. Przełączanie się pomiędzy poszczególnymi trybami widoku ma miejsce za pośrednictwem zakładek.
Podwójne kliknięcie myszą na imieniu danego członka rodziny powoduje otwarcie się okna, w które można wpisać informacje na jego temat. RootsMagic pozwala na dodawanie praktycznie nieograniczonej liczby najróżniejszych danych na temat osób w rodzinie jak ich stan cywilny, miejsce zamieszkania, religia, opis, data urodzenia, śmierci itd. W przypadku, gdy nie ma odpowiadającej nam kategorii można stworzyć własną.
Sercem systemu jest RootsMagic Explorer, czyli wyszukiwarka, która odnajdzie danego członka nie tylko po podaniu jego imienia czy nazwiska, ale również powiązań genetycznych i wielu innych. Program obsługuje WebHints, czyli moduł przeszukujący zasoby stron genealogicznych jak FamilySearch czy MyHeritage.
Wraz z Rootsmagic stworzymy również efektowne diagramy prezentujące kompletną strukturę rodziny. Każdy z diagramów może być indywidualnie spersonalizowany, bowiem można edytować czcionki, kolorystykę i wiele innych. Nie zabrakło także możliwości publikacji gotowego drzewa genealogicznego w sieci na stronie My.RootsMagic.com.
