Odkładacie wszystko na później? Macie tendencję do bezsensownego marnowania czasu, na przykład przed YouTubem czy Facebookiem, nie potrafiąc zabrać się za obowiązki? Znajdujecie sobie mnóstwo wymówek, aby odsunąć to co macie zrobić na potem? Problem ten, znany pod podjęciem prokrastynacji, dotyczy niemal każdego. Ale skąd on się bierze i jak sobie z nim radzić? Postanowiliśmy wyjaśnić to w tym artykule. Co więcej, przygotowaliśmy dla Was krótką listę aplikacji, programów oraz przeglądarkowych rozszerzeń, które pomogą Wam w walce z owym zachowaniem.
Prokrastynacja – przyczyny
Zanim opowiemy Wam, jakie jest źródło prokrastynacji, należy wyjaśnić, czym ta z pewnością NIE jest. No więc, nie jest ona przejawem lenistwa, wbrew temu co niektórzy mogą próbować Wam wmawiać. Ludzie leniwi po prostu nie chcą nic robić i nie mają z tego powodu wyrzutów sumienia, natomiast prokrastynaci chcą zrobić coś pożytecznego, ale nie potrafią się za to zabrać. Rozróżnienie tych dwóch pojęć jest ważne, bowiem dopiero gdy zdacie sobie sprawę z tego, jaki jest Wasz problem, będziecie w stanie z nim walczyć.
Ale co powoduje prokrastynację? Prokrastynacja jest wynikiem ciągłej realizacji dwóch części mózgu. Pierwsza to układ limbiczny, odpowiadający za emocje i impulsywność, w tym dążenie do uzyskania natychmiastowej nagrody. Druga to kora przedczołowa, która odpowiada za koncentrację, zarządzanie sobą, własną uwagą i celami oraz za postrzeganie czasu. W skrócie, kora przedczołowa mówi nam: „skup się, musisz zrobić teraz to, to i to”, a układ limbiczny woła: „wyluzuj się, zajmij się czymś przyjemnym”. Niestety, układ limbiczny często wygrywa, sprawiając że zamiast robić to co należy, tracimy czas na bezsensowne bzdury.
Na to, że w naszym przypadku układ limbiczny wygrywa, mogło wpłynąć wiele życiowych czynników. Pierwszym jest dzieciństwo. Jeżeli rodzice stawiali nam zbyt wysokie wymagania, mogliśmy mieć obawy o ty, iż im nie sprostamy. Dlatego do dziś możemy odczuwać lęk przed tym, że coś nam nie wyjdzie, a więc odkładamy obowiązki na później. W genezie prokrastynacji wymienia się również perfekcjonizm. Zdaniem niektórych perfekcjoniści poświęcają tyle czasu na planowanie i przygotowywanie zadań, że nie mają czasu na realne wykonanie go. Prokrastynaci często są prokrastynatami też dlatego, ze trapią ich różne lęki – lęk przed porażką (tak jak ten wynikający z wymagań rodziców w dzieciństwie), przed sukcesem (bo sukces często wiązany jest z odpowiedzialnością i koniecznością dalszego zaangażowania się w więcej zadań, często trudniejszych), przed samotnością, intymnością czy poczuciem bezradności.
Jak walczyć z prokrastynacją?
Radzenie sobie z prokrastynacją zdecydowanie nie jest łatwe, tak jak walka z każdym złym nawykiem. Wymaga ono systematyczności, determinacji, zrozumienia podłoża problemu, i nie tylko. Niemniej, z pewnością będziecie w stanie wykluczyć prokrastynację ze swego życia, jeśli tylko tego zechcecie. Oto rzeczy, które musicie robić, aby tego dokonać:
1. Dowiedzcie się o prokrastynacji tak dużo, jak to możliwe. Sprawdźcie, jakie są jej przyczyny i zastanówcie się, co powoduje ją u Was. Wówczas będziecie świadomi, czemu stawiacie czoła.
2. Zacznijcie sporządzać listy zadań, które macie do zrobienia, nadając im odpowiedni priorytet. Rozpoczynajcie pracę od wykonywania najważniejszych zdań – nawet jeśli są trudne, a potem, w dalszej części dnia, będziecie mogli cieszyć się prostszymi czynnościami. Jeżeli na wykonanie jakiegoś zadania potrzebujecie kilka dni, podzielcie pracę na etapy, zapisując, jakie etapy zrealizujecie o każdego dnia (a nawet o konkretnej porze danego dnia) oraz zaznaczając to, co już udało Wam się zrobić. Dzięki temu Wasze działania staną się uporządkowane. Zaczniecie wykonywać wiele krótszych zadań, a nie jedno długie, dzięki czemu praca będzie przyjaźniejsza.
3. Nie wymagajcie od siebie zbyt wiele. Skoro macie nawyk nałogowego odkładania wszystkiego na potem, nie liczcie na to, że nagle z ochotą zaczniecie wykonywać absolutnie wszystkie wyznaczone sobie zdania. Tak więc, mocno ograniczajcie liczbę zadań planowanych na dany dzień. Na początek wystarczy wam kilka, maksymalnie do trzech.
4. Nagradzajcie się za każdy zakończony w terminie etap pracy. Wystarczą nawet proste przyjemności – kubek kawy czy herbaty, krótki spacer, a także wyjście do kina czy zakup nowej książki. Dzięki nim Wasza motywacja wzrośnie. Ważne jest natomiast, aby nie stosować kar, gdyż one obniżają motywację. Jeśli nie zdołaliście jakiegoś zadania wykonać dziś, zaplanujcie je na dzień następny i jeśli jutro je wykonacie, będzie Was czekać nagroda.
5. Jeżeli zauważycie że tracicie motywację do pracy, zacznijcie myśleć o długofalowych korzyściach z wykonywania zadań. Przypomnijcie sobie, że rzetelnie zrealizowane obowiązki mogą zaowocować awansem w pracy czy doskonałą oceną na studiach lub w szkole.
6. Róbcie przerwy w pracy. Wasza wydajność wzrośnie jeśli raz na jakiś czas pozwolicie Waszemu umysłowi odpocząć. Oczywiście, nie powinniście sięgać po przerwę co pięć minut, ale jeśli co 20 minut pracy zrobicie sobie 5-10 minut przerwy, z pewnością na tym skorzystacie.
7. Dbajcie o odpowiedni wypoczynek. W przerwach od pracy nie wykonujcie innych zadań, a usiądźcie na kanapie, napijcie się kawy czy przez chwilę posłuchajcie muzyki. Poza tym, nie pracujcie po nocach, ani nie zarywajcie nocy grając na komputerze. Jeśli następnego dnia będziecie wyspani, praca będzie dla Was o wiele łatwiejsza.
8. Korzystajcie z narzędzi, które pomogą Wam w walce z prokrastynacją. Istnieje mnóstwo aplikacji na smartfony, programów oraz przeglądarkowych rozszerzeń, które ułatwią planowanie zadań, zarządzanie czasem i wyznaczanie sobie celów oraz pomogą w odizolowaniu się od rozpraszaczy takich jak serwisy społecznościowe i inne serwisy internetowe.
7 aplikacji i rozszerzeń przeglądarkowych do walki z prokrastynacją
1. AppBlock – Stay Focused
AppBlock – Stay Focused to aplikacja umożliwająca tymczasowe zablokowanie rozpraszających aplikacji, które zainstalowaliście na Waszym smartfonie. Dzięki niej możecie ustalić, do jakich aplikacji dostęp będzie o danych porach dnia zablokowany, wyłączyć powiadomienia z zablokowanych aplikacji czy utworzyć grupy aplikacji o różnych zasadach blokady.
2. Todoist
Dzięki Todoist planowanie, organizacja i współpraca nad projektami staną się znacznie łatwiejsze. Aplikacja ta pozwala na tworzenie list zaplanowanych zadań, grupowanie zadań kolorami według ważności, realizowanie grupowych projektów, mierzenie dziennych postępów czy dołączanie komentarzy i internetowych linków do wszystkich zadań. Jest to aplikacja darmowa, a przy tym bardzo prosta i intuicyjna. Warto dodać, że jest ona dostępna nie tylko w wersji na smartfony i tablety z systemem iOS i Android, ale również na komputery z Windowsem lub macOS. Poza tym, można ją pobrać jako rozszerzenie do przeglądarki Chrome, Safari lub Firefox.
3. Simple Habit
Odpoczywać trzeba umieć. Jeśli podczas przerwy w pracy nie za bardzo wiecie co ze sobą zrobić, sięgnijcie po aplikację Simple Habit. Aplikacja ta pozwala na zredukowanie stresu poprzez… medytację. Nie mówimy o medytacji, podczas której będziecie musieli się kompletnie wyłączyć. Nie, medytacja z Simple Habit polega na słuchaniu nagranych wskazówek i realizacji krótkiego programu medytacyjnych ćwiczeń. W aplikacji znajduje się mnóstwo programów medytacji, ukierunkowanych na rozwiązywanie różnych problemów – także problemu prokrastynacji.
4. Mindly
Bałagan w głowie może poważnie utrudniać walkę z prokrastynacją. Czasem mamy do zrobienia tyle skomplikowanych rzeczy, nie tylko w pracy, ale i w domu, że samo planowanie zadań może nie wystarczyć. Wówczas potrzebujemy uporządkowania myśli i właśnie na to pozwala aplikacja Mindly. Możemy tworzyć w niej minimalistyczne, „kółeczkowe” mapy myśli. W skrócie polega to na zapisywaniu zadań w kółkach i dołączaniu do nich mniejszych kółek, na których zapisaliśmy elementy, o których powinniśmy pamiętać podczas realizowania danego zdania. Każde z takich kółek może otrzymać dowolny kolor, tytuł treść notki oraz ikonkę. Gotowe mapy z Mindly można zapisywać jako pliki HTML lub PDF, gdybyśmy chcieli je wydrukować czy obejrzeć na innym urządzeniu.
5. Brain Focus Productivity Timer
Czy słyszeliście kiedyś o technice zarządzania czasem o nazwie Pomodoro? Właśnie na niej bazuje aplikacja Brain Focus Productivity Timer. Dzieli ona nasz dzień na 25-minutowe sesje pracy oraz 5-minutowe przerwy, a także pozwala na wyznaczanie sobie dłuższej przerwy po kilku sesjach pracy, przez co zwiększa naszą produktywność. Dodatkowo Brain Focus Productivity Timer umożliwia wyłączenie Wi-Fi, dźwięku w telefonie oraz zablokowanie innych aplikacji podczas sesji pracy, odizolowując nas od rozpraszaczy. Aplikacja jest bardzo prosta w obsłudze oraz przejrzysta.
6. Toby
Jeżeli pracujecie przy komputerze, zapewne znacie problem kilkudziesięciu kart otworzonych w przeglądarce. Czasem po prostu trzeba tyle kart otworzyć, ale trudno się w nich odnaleźć. Szukając wśród tych kart tej, na której w danym momencie musicie cos sprawdzić, możecie stracić mnóstwo czasu, wydłużając proces realizacji danego zadania. Ten problem rozwiązuje rozszerzenie do przeglądarki Chrome o nazwie Toby. Toby pozwala na organizowanie kart Google Chrome poprzez dzielenie je na przeróżne kategorie i grupy, ułatwiając korzystanie z nich.
7. Block Site
Zaproponowaliśmy Wam już aplikację, która blokuje dostęp do rozpraszających aplikacji na smartfonie, ale jako że równie rozpraszające potrafią być przeróżne strony internetowe, w tym webowe wersje serwisów społecznościowych, nie możemy nie przedstawić Wam sposobu na blokowanie dostępu również do nich. Takim sposobem jest na przykład przeglądarkowe rozszerzenie Block Site (dostępne dla Google Chrome i Mozilla Firefox). Możecie wybrać z jego pomocą, jakie strony w przeglądarce mają być blokowane. Do zablokowanej strony nie będziecie mogli dostać się ani poprzez pasek adresowy, ani poprzez zakładki, ani poprzez hiperlinki.