Chociaż czarne dziury nazywane są, cóż, czarnymi dziurami, te świecą na niebie dość jasno. No, może same w sobie czarne dziury nie emitują światła, natomiast robi to materia, która je otacza – materia pochodząca z obiektów, które do siebie przyciągnęły i rozerwały na strzępy. Ta tworzy tak zwaną koronę. Jakiś czas temu korona jednej z czarnych dziur obserwowanych przez astronomów nagle, w tajemniczych okolicznościach zniknęła. Co dziwniejsze, po kilku miesiącach pojawiła się ponownie.
Potwór pożerający materię
Czarnia dziura, której korona niespodziewanie się „zdematerializowała”, to supermasywna czarna dziura, zlokalizowana w centrum galaktyki położonej jakieś 100 milionów lat świetlnych z dala od Ziemi. Co więcej, jej galaktyka należy do tak zwanych galaktyk aktywnych, w której energia w znaczącej ilości nie jest emitowana przez jej normalne składniki, czyli gwiazdy, pył i gaz międzygwiazdowy, a przez opadanie materii na jej centralną supermasywną czarną dziurę.
Coś co wydawało się niemożliwe
Istotny rozdział w historii omawianej czarnej dziury rozpoczął się w 2008 roku. Wtedy jądro jej galaktyki – 1ES 1927+654 – nagle rozbłysnęło i zaczęło świecić 40 razy jaśniej niż zwykle. Błysk dostrzeżono w ramach przeglądu ASSASN (Automated Survey for Super-Novae) i szybko w jego stronę swoje teleskopy skierowali astronomowie z całego świata.
Obserwując jądro galaktyki w zakresie promieniowania rentgenowskiego, światła widzialnego oraz ultrafioletu, badacze stali się świadkami stałego spadku intensywności blasku owego jądra. Ostatecznie, blask zaniknął całkowicie. Astronomowie nigdy czegoś takiego nie widzieli.
„Oczekujemy że zmiany jasności o takiej skali powinny następować w ciągu tysięcy, a nawet milionów lat.”, powiedziała Erin Kara, współautorka najnowszej pracy naukowej poświęconej tajemniczemu zniknięciu korony czarnej dziury, opublikowanej w czasopiśmie Astrophysical Journal Letters. „Ale w przypadku tego obiektu zaobserwowaliśmy 10000-krotny spadek jasności w ciągu roku, a nawet 100-krotny spadek w ciągu ośmiu godzin, co jest po prostu naprawdę niesłychane i zadziwiające.”
Astronomowie z całego świata zaobserwowali nagłe zniknięcie korony czarnej dziury. | Źródło: NASA/JPL-Caltech
Jak już wspomniałam, tak jak korona czarnej dziury niespodziewanie zniknęła, tak samo niespodziewanie pojawiła się ponownie, po kilku miesiącach. Co więcej, jej jasność wzrosła niemal do jasności pierwotnej. Tego również nigdy dotąd nie udało się zaobserwować.
Zagwozdka wymagająca rozwiązania
Zatem, co tak właściwie stało się z omawianą koroną? Astronomowie podejrzewają, że ta w jakiś sposób została zniszczona. To wyjaśniałoby zarówno spadek jej jasności, jak również ponowny wzrost.
Ale co mogłoby doprowadzić do zniszczenia korony czarnej dziury? Zgodnie z jedną z hipotez tym czymś mogła być gwiazda, która znalazła się zbyt blisko obiektu i została rozerwana na strzępy. Początkowy rozbłysk mógł być efektem właśnie takiego zdarzenia – zdarzenia, podczas którego powstało takie przyciąganie grawitacyjne, że cała materia korony została przez czarną dziurę wessana. Z czasem wokół czarnej dziury mogła nagromadzić się nowa materia, która utworzyła nową koronę.
„Wygląda na to, że po raz pierwszy zaobserwowaliśmy zniknięcie korony, a potem jej odbudowę, którą oglądaliśmy w czasie rzeczywistym.”, stwierdziła Kara.
W przyszłości astronomowie zamierzają dalej obserwować omawiany obiekt – na wypadek, gdyby znowu ten znowu doświadczył czegoś, co nie jest uważane za możliwe.
Źródło: MIT News, fot. tyt. NASA/JPL-Caltech